Çocuklarda Mizaç

Her çiçeğin su ihtiyacı farklıdır. Çocuklar dünyaya boş bir sayfa olarak gelmezler mizaç gibi güçlü özelliklerle gelirler Fakat gelişimde getirilen bu mizaç özelliklerine ebeveynin de çok önemli etkileri var.

Mizaç Nedir?

Mizaç: Yaşamın ilk evrelerinde beliren ve göreli olarak yaşam boyu farklı ortamlarda tutarlılık gösteren davranış̧ eğilimlerinde biyolojik temelli bireysel farklılıklar olarak tanımlanmaktadır (Bates, 1989) Tabiat, yaradılış̧, huy anlamında kullanılmaktadır. Uyaranlara doğuştan yapısal olarak belli bir şekilde tepki verme eğilimidir. Kişiliğin biyolojik temelidir.

Mizacın Özellikleri

Bireylerde görülen mizaç özellikleri yaklaşık %50 oranında kalıtılabilir. Genetik faktörler sıklıkla mizaç tipini belirler. Mizacın zamanla kısmi ölçülerde değişme göstereceğine de inanılmaktadır. Gelişimsel olaylar ve çevresel güçlerin etkisinde çeşitlilik göstermesi beklenir. Bu bakış̧ açısında birey-çevre etkileşiminde çevre nedensel bir araç olarak görülmektedir. İki aylık bir bebek beşiğindeki hareketli bir oyuncağa ulaşmak veya ona tekme atmak isteyebilir ya da ellerine bakarak dakikalar geçirebilir. Bunlar motivasyona dayalı hareketler olabilir ancak mizaç değildir. Bu hareketlerin mizaçsal özellikleri beşiğindeki oyuncağa tekme atarken harcadığı enerji, hareketli oyuncağa ulaşmaya çalışmasındaki veya ellerini incelemedeki sebat ve amacına ulaşamazsa verdiği olumsuz tepkisinin yoğunluğu gibi davranışları içerir.

15 Mizaç Özelliği;

Aktivite Seviyesi: Kaba motor aktivitelerinin derecesi, hareketin oran ve yaygınlığı

Kızgınlık / Hayal Kırıklığı: Sürdürdüğü etkinliğin bölünmesine veya amaçların engellenmesine bağlı olumsuz ekilenimin derecesi

Yaklaşım/Olumlu Katılım: Beklenen memnuniyet verici etkinlikler için heyecanlanma ve olumlu katılımın derecesi

Dikkati Odaklama: Verilen görev ve etkinliğe odaklanma ile dikkatin sürdürülmesindeki eğilim

Rahatsızlık: Işık, ses, hareket ve dokunuşla ilgili uyaranların duyusal kalitesiyle ilgili olumsuz duygu dışa vurumunun oranı belirlenir.

Azalan Tepki/Sakinleşme: Aşırı zorlanmanın, heyecan ya da genel farkındalığın yatıştırılmasının derecesini gösterir.

Korku: Beklenen aşırı veya zorlayıcı tehdit edici durumlara bağlı huzursuzluk, üzülme ya da sinirliliği içeren olumsuz duygunun derecesi

Yüksek Yoğunluklu Uyaranla Memnuniyet: Uyaranın yoğunluğu, derecesi, karmaşıklığı, yeniliği ve uyumsuzluğunun yer aldığı durumlara bağlı hoşlanma ve memnuniyet derecesi

Dürtüsellik: İlk yanıtın hızı ve şiddeti belirlenir.

Engelleme Denetimi: Belirgin olmayan ya da yeni durumlara veya yönergelere karşı uygunsuz yanıtın baskılanması ve planlanması kapasitesi

Düşük Yoğunluklu Uyaranla Memnuniyet: Düşük seviyeli uyaranın yoğunluğu,derecesi, karmaşıklığı ve uyumsuzluğun yer aldığı durumlara bağlı hoşlanma ve memnuniyetin derecesi

Algısal Hassasiyet: Beş̧ duyusuna yönelik uyaranlara olan hassasiyetin derecesi

Mutsuzluk: Acı duyma, hayal kırıklığı ve nesne kaybı ya da kaybetme tehdidine bağlı enerjide azalma ve duygu durumda çökme ve olumsuz duygunun derecesi

Utangaçlık: Yeni ve belirsiz durumlarda tereddütlü ve çekingen yaklaşım

Gülümseme ve Kahkaha: Uyaranın yoğunluğu, derecesi, karmaşıklığı ve uyumsuzluğun değişmesine verdiği olumlu duygusal yanıtın derecesi ölçülür.

Tepkisellik mizaç özelliğinin otoriter, aşırı koruyucu ve izin verici ebeveyn tutumlarını olumlu yönde yordamıyor.Duygusal tutarsızlık düzeyi yüksek olan annelerin sıcak ve duyarlı ebeveynlik yapma eğilimlerinin az, aşırı koruyucu olma eğilimlerinin daha fazla olduğu bildirilmiştir Ebeveyn tutumları, çocukların mizaç özellikleri üzerinde etkilidir. Empati düzeyi yüksek olan annelerin küçük çocuklarıyla karşılıklı olarak daha olumlu bir ilişki geliştirdiklerini bulmuştur Düşük yumuşak başlılık ise uyumlu ebeveynliği ve olumlu çocuk gelişimini engellemektedir. Annenin tutumları çocuğun mizacı ile etkileşerek mizacın çocukluktan yetişkinliğe gelişimini etkiler